Samen met het yin en yang concept zijn de 5 elementen (Wu Xing) van groot belang voor de theorie van de acupunctuur en de behandeling van de patiënt. De 5 elementen ziet u linksboven geprojecteerd. Het is het concept van water, hout, vuur, aarde en metaal. Aan elk van deze elementen worden weer verschillende kwaliteiten toegedicht.
Water heeft een dalende tendens, hout beweegt naar buiten en in alle richtingen, vuur heeft een stijgend effect, aarde heeft een stabiliserend effect en metaal heeft een binnenwaartse beweging. Water staat voor de winter, hout voor de lente, vuur voor de zomer, aarde voor de nazomer en metaal voor de herfst. Ook heeft men organen in deze elementen geplaatst. Zo hoort de nier bij het waterelement, lever bij het houtelement, het hart plaatst men bij het vuur, milt bij de aarde en de longen bij metaal.
Er zijn twee belangrijke cycli te herkennen in de 5 elementen leer. Dat is enerzijds de voedende cyclus en anderzijds de controlerende cyclus. Met andere woorden water voedt hout (doet planten en ander groen groeien), hout voedt vuur, vuur voedt aarde (maakt aarde vruchtbaar), aarde voedt metaal (denk aan goud/ijzererts in de grond etc) en metaal voedt het water (denk hierbij aan alle mineralen in bronwater). Daarnaast is er de controlerende cyclus.
Water controleert vuur (dat het niet teveel opvlamt) hout controleert de aarde, vuur het metaal etc. Deze principes zijn uiteraard veel verder uitgewerkt en worden ook in de behandelingen of diagnose toegepast. Wat doet u als u het bijvoorbeeld heel erg warm (vuur)heeft? Waarschijnlijk drinkt u dan iets lekker verkoelends om daarmee het vuur te controleren. Maar ook bij heftige ruzies (vuur) hoor je mensen zeggen; koel maar eerst eens lekker af.
Hieronder volgt een klein tabelletje met enkele functies/bijbehorende zintuigen van de verschillende elementen.
| Water | Hout | Vuur | Aarde | Metaal |
| Winter | Lente | Zomer | Nazomer | Herfst |
| Oren | Ogen | Tong (spraak) | Mond (smaak) | Neus |
| Hoofdhaar | Nagels | Gelaat | Lippen | Lichaamshaar |
| Angst | Boosheid | Lachen | Overpeinzing | Verdriet |
| Nier / Blaas | Lever / Galblaas | Hart / Dunne darm | Milt / Maag | Long / Dikke darm |
Stel dat u hooikoorts heeft. Wat voor klachten geeft dit dan? Meestal zie je dat dit probleem in het voorjaar (lente) jeuk geeft aan de ogen en men is vaak sneller geïrriteerd. Als we dan in de tabel kijken, zien we dat deze klacht bij deze verschijnselen bij het houtelement geplaatst kan worden of met andere woorden de lever/galblaasenergie is uit balans. De behandelaar kan op dat moment gaan uitzoeken of het probleem ook daadwerkelijk uit houtenergie voortkomt.
Maar misschien zit er een zwakte in het waterelement en wordt hout niet goed gevoed en verzwakt daardoor. Misschien controleert het metaal hout niet. De oorzaak voor hetzelfde probleem, de hooikoorts, kan dus bij iedereen elders gelegen zijn. Hierin komt goed tot uiting dat niet zozeer de klacht/ziekte wordt behandeld maar de oorzaak/mens achter de klacht.
Uiteraard zijn er nog vele kenmerken die in de 5 elementen geplaatst kunnen worden. Maar het zou te ver voeren al deze aspecten hier te bespreken.
Yin & Yang
De afbeelding hieronder is de monade, het symbool van yin en yang. Het grote witte vlak representeert yang en het zwarte vlak yin. In het witte vlak ziet u een zwarte stip. Dit betekent dat niets volledig yang is en voor de yin geldt natuurlijk dat niets volledig yin is. Yin en yang betekent niets anders dan elkaars tegenovergestelde. Net zoals koud (yin) en warm (yang), nacht (yin) en dag (yang) of rust (yin) en bewegen (yang). Yin en yang zijn binnen één fenomeen werkzaam.
Ze kunnen niet zonder elkaar bestaan, hitte kan alleen bestaan bij de gratie van warmte een stijgende beweging bij de gratie van een dalende beweging etc. In de monade is ook een draaibeweging (rotatie) te herkennen. Met andere woorden er is een cyclisch karakter. De dag gaat over in de nacht, de nacht weer in de dag etc. Of de wisseling van de seizoenen, zomer (yang), herfst (begin yin), winter (yin), lente (begin yang) en dan begint de zomer weer.
Wanneer één van beidde fenomenen op zijn top is, heeft het reeds de start van het volgende fenomeen in zich. Denk bijvoorbeeld aan de temperatuur, de meest koude fase in de nacht (yin) wordt vroeg in de ochtend bereikt op het moment dat de dag (yang) weer gaat beginnen.
Het yin en yang principe wordt ook binnen de acupunctuur diagnostiek gebruikt. U kent die mensen wel die bijvoorbeeld constant met hun benen/voeten zitten te wiebelen. Dit kan dan betekenen dat er in het onderste deel van het lichaam te weinig yinne (rust) energie is. Yin houdt namelijk yang onder controle terwijl yang ervoor zorgt dat de yin in beweging kan komen. Zij dienen elkaar in evenwicht te houden. Indien dit evenwicht er niet is, kan men deze disbalance ook in de mens terugvinden.
Ook de mens zelf wordt in yin en yang verdeeld. Vrouw (yin) en man (yang). Het hoofd is yang ten opzichte van de voeten. De rug is yang ten opzichte van borst. Een andere eigenschap van yang is bescherming en als je dan beseft dat wanneer het bijvoorbeeld erg koud/winderig is (yin) en we staan buiten op een koude regenachtige dag dan draaien we onze rug (yang) naar de kou/regen (yin) toe.
U bent altijd welkom bij ons in de Fysiotherapiepraktijk in Medisch Centrum Toolenburg aan de Markenburg 131 in Hoofddorp.